Hãy tưởng tượng bạn dồn hết tiền bạc, thời gian và tâm huyết để xây dựng một ngôi nhà mơ ước. Bạn thiết kế nó thật đẹp, trang trí nội thất tỉ mỉ. Nhưng bạn lại quên làm một việc quan trọng nhất: đăng ký quyền sở hữu cho mảnh đất mà bạn xây nhà trên đó.
Nghe có vẻ vô lý, nhưng đó chính xác là những gì hàng ngàn doanh nghiệp SME tại Việt Nam đang làm với tài sản giá trị nhất của họ: thương hiệu. Họ chi hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng cho việc phát triển sản phẩm, marketing, xây dựng nhận diện, nhưng lại “quên” hoặc xem nhẹ việc đăng ký bảo hộ cho chính cái tên, cái logo mà họ đang dày công vun đắp.
Trong bối cảnh kinh doanh khắc nghiệt, nơi giá trị của một doanh nghiệp ngày càng dịch chuyển từ tài sản hữu hình sang các tài sản vô hình như thương hiệu , việc bỏ qua bảo hộ tài sản trí tuệ không còn là một sơ suất nhỏ, mà là một sai lầm chiến lược “chết người”.
Bài viết này, từ góc nhìn của MondiaL – chuyên gia tăng trưởng bằng thương hiệu, sẽ “giải phẫu” sai lầm này để giúp bạn hiểu rằng, bảo vệ tài sản trí tuệ không phải là một thủ tục pháp lý rườm rà, mà là nền tảng cốt lõi để xây dựng một doanh nghiệp bền vững và có giá trị.
Phân Tích Chuyên Sâu: Là ‘Cha Đẻ’ Nhưng Không Phải ‘Chủ Sở Hữu’
Bỏ qua việc bảo hộ tài sản trí tuệ (TSTT) là tình trạng doanh nghiệp tạo ra và đầu tư vào các tài sản vô hình (như nhãn hiệu, bản quyền, sáng chế) nhưng lại không thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết để xác lập và bảo vệ quyền sở hữu của mình đối với các tài sản đó. Sai lầm này biểu hiện qua ba vấn đề cốt lõi.
Vấn đề 1: Không đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, thương hiệu – Sai lầm phổ biến và tốn kém nhất
Đây là sai lầm nghiêm trọng và phổ biến nhất tại các SME Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, đầu tư vào marketing và tạo được uy tín nhất định trên thị trường, nhưng lại không tiến hành đăng ký bảo hộ cho nhãn hiệu (tên, logo) ngay từ đầu.
Hậu quả là gì?
- Nguy cơ bị “đánh cắp” thương hiệu: Một bên khác có thể nhanh chân hơn nộp đơn và được cấp văn bằng bảo hộ cho chính cái tên mà bạn đang sử dụng. Lúc này, về mặt pháp lý, họ mới là chủ sở hữu, còn bạn trở thành người đi xâm phạm.
- Bất lực trước hàng giả, hàng nhái: Khi đối thủ làm giả, làm nhái sản phẩm của bạn, gây ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và uy tín, bạn sẽ không có cơ sở pháp lý vững chắc để ngăn chặn họ hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại.
- Lãng phí toàn bộ ngân sách marketing: Mọi chi phí bạn đổ vào việc quảng bá một cái tên không thuộc về mình đều có nguy cơ trở thành con số không.
Vấn đề 2: Thiếu nhận thức về bản quyền và sáng chế – Bỏ quên “chất xám”
Đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo như công nghệ thông tin (phần mềm), thiết kế, xuất bản, hoặc các doanh nghiệp có quy trình, sản phẩm độc quyền, việc bảo hộ bản quyền và sáng chế là tối quan trọng. Tuy nhiên, nhiều SME không nhận thức được tầm quan trọng này và không tiến hành các thủ tục đăng ký cần thiết.
Điều này tạo ra một kẽ hở lớn, khiến “chất xám”, thành quả của quá trình nghiên cứu và phát triển, có nguy cơ bị đối thủ sao chép hoặc đánh cắp một cách hợp pháp.
Vấn đề 3: “Cất văn bằng vào tủ” – Không có chiến lược theo dõi và thực thi quyền
Việc đăng ký và được cấp văn bằng bảo hộ mới chỉ là bước đầu tiên. Nhiều SME sau khi có được giấy chứng nhận lại “cất vào tủ” và không có một chiến lược chủ động để theo dõi thị trường, phát hiện các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của mình. Họ cũng thường không biết cách sử dụng các công cụ pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình.
Điều này dẫn đến tình trạng văn bằng bảo hộ chỉ có giá trị trên giấy, trong khi trên thực tế, tài sản trí tuệ của họ vẫn bị xâm phạm mà không có biện pháp ngăn chặn hiệu quả.
Góc nhìn từ MondiaL: Thương hiệu là tài sản, và tài sản thì phải được bảo vệ
Tại MondiaL, triết lý cốt lõi của chúng tôi là kết nối “Trái Tim” (cảm xúc thương hiệu) và “Bộ Não” (chiến lược kinh doanh). Tên thương hiệu, logo, câu chuyện bạn kể là “Trái Tim”, là thứ chạm đến khách hàng. Nhưng việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, xây dựng các rào cản pháp lý chính là hoạt động của “Bộ Não”, là hành động chiến lược để bảo vệ “Trái Tim” đó.
Lời hứa “Thiết Kế Sinh Lời” của chúng tôi không chỉ dừng lại ở việc tạo ra một bộ nhận diện có khả năng thúc đẩy doanh thu. Một thiết kế chỉ thực sự “sinh lời” về mặt dài hạn khi giá trị mà nó tạo ra được bảo vệ một cách bền vững.
Một thương hiệu không được bảo hộ về mặt pháp lý là một tài sản rủi ro, không phải là một tài sản sinh lời. Nó làm giảm đáng kể giá trị của chính doanh nghiệp bạn trong mắt các nhà đầu tư và đối tác. Do đó, bảo hộ thương hiệu không phải là một thủ tục pháp lý đơn thuần, đó là một quyết định kinh doanh chiến lược.
Giải Pháp “Phòng Bệnh Hơn Chữa Bệnh”: Checklist Bảo Vệ Tài Sản Vô Hình
Chi phí để “phòng bệnh” pháp lý luôn luôn rẻ hơn rất nhiều so với chi phí để “chữa bệnh”. Vài triệu đồng để nộp một đơn đăng ký nhãn hiệu có thể cứu bạn khỏi một vụ tranh chấp trị giá hàng tỷ đồng. Hãy sử dụng checklist dưới đây để kiểm tra lại “tấm khiên” bảo vệ cho tài sản trí tuệ của bạn.
- ☐ Tra cứu và Đăng ký Nhãn hiệu:
- Bạn đã tiến hành tra cứu chuyên sâu để đảm bảo nhãn hiệu/thương hiệu chính của mình không trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với các nhãn hiệu đã được đăng ký trước đó chưa?
- Bạn đã nộp đơn đăng ký bảo hộ cho nhãn hiệu (tên và logo) của mình tại Cục Sở hữu Trí tuệ chưa?
- ☐ Đăng ký Bản quyền:
- Đối với các tài sản sáng tạo quan trọng như website, phần mềm, các ấn phẩm thiết kế, bạn đã đăng ký bản quyền tác giả để xác lập quyền sở hữu chưa?
- ☐ Chiến lược Thực thi:
- Bạn có quy trình để theo dõi thị trường (online và offline) nhằm phát hiện sớm các hành vi xâm phạm nhãn hiệu, bản quyền của mình không?
- Bạn đã chuẩn bị sẵn các phương án hành động (ví dụ: liên hệ luật sư, gửi thư cảnh báo) khi phát hiện có hành vi xâm phạm chưa?
Kết Luận: Đừng Để Mồ Hôi, Công Sức “Bốc Hơi” Vì Một Sơ Suất Pháp Lý
Bỏ qua việc bảo hộ tài sản trí tuệ là một tư duy kinh doanh ngắn hạn và cực kỳ rủi ro. Nó cho thấy doanh nghiệp vẫn còn mang nặng tư duy kinh doanh kiểu cũ, chỉ coi trọng tài sản hữu hình mà xem nhẹ tài sản vô hình.
Trong nền kinh tế tri thức hiện nay, thương hiệu, dữ liệu và công nghệ mới là những tài sản quyết định giá trị và lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Bảo vệ chúng chính là bảo vệ tương lai của bạn.
Tại MondiaL, chúng tôi không chỉ giúp bạn “kiến tạo” nên một thương hiệu có giá trị, chúng tôi còn tư vấn để bạn biết cách “bảo vệ” giá trị đó. Một thương hiệu mạnh phải là một thương hiệu an toàn về mặt pháp lý. Hãy hành động ngay hôm nay để đăng ký quyền sở hữu cho “ngôi nhà” mà bạn đã và đang đổ mồ hôi, công sức để xây dựng.
